Stap voor stap en met behulp van onderhoud van het aardgas af.
Samenvatting – Gebouwde omgeving
Ons huidige (extreem) lage energieverbruik thuis is grotendeels zonder investering tot stand gekomen. De resterende besparing is tot stand gekomen door onderhoud en woningverbetering goed uit te voeren met zeer beperkte meerkosten.
Door het blijven volgen van de ingeslagen weg, is onze volgende cv-ketel een warmtepomp. Met dit artikel hoop ik u op weg te helpen om eveneens de weg van energiebesparing in te slaan. Deze eerste stappen zijn makkelijk. De volgende stappen zijn investeringen waar u nooit spijt van zult krijgen. En de laatste stappen? Daar kunt u gaande weg nog rustig over nadenken.
Een behoorlijk standaard woning
Wij hebben een tussenwoning uit 1980. Aan naisolatie is nog weinig gedaan. Bij de bouw is ca 3 cm spouwisolatie en 3 cm dakisolatie aangebracht.
Op het goede moment de goede dingen gedaan
Maar op het moment dat we dakkapellen kochten (6 jaar geleden), was dat met HR++ glas, met rolluiken aan zonzijde en dak en zijwangen een goede isolatiewaarde (Rc = 5); veel beter geïsoleerd dan de rest van het huis.
Dakramen zijn ‘einde levensduur’ vervangen door nieuwe dakramen met HR++ glas. Met ijsbloemen (aan de buitenkant; zie foto) tot gevolg na frisse heldere nachten. Dat staat in schril contrast met de verhalen die ik van mijn vader mag aanhoren over de ijsbloemen bij hem vroeger aan de binnenkant van zijn slaapkamerraam. De vloerisolatie ligt (nog opgerold in de schuur) te wachten tot ik moed verzameld heb om een weekend de kruipruimte in te duiken en al liggend op m’n rug het materiaal aan de onderkant van de betonvloer op te hangen.
Ongebruikelijk laag energieverbruik
Bovenstaande huidige situatie leidt tot een energieverbruik van ca 600 m3 gas per jaar (afgelopen jaarafrekening feb ’17 – feb ’18: 550 m3) en ca 1.400 kWh elektriciteitsverbruik. In de productie van ruim 1.400 kWh per jaar is inmiddels voorzien (zie het vorige artikel).
Besparen zonder investeren
Zo weinig? Ja: zo weinig. Gewoon de verwarming uit-uit als dat niet nodig is. ‘Verwarming uit’ betekent in veel gevallen ‘Verwarming op minder hoge temperatuur’. Met ‘verwarming uit-uit’ wil ik zeggen dat er ook werkelijk geen enkel vlammetje brandt in de cv-ketel. Dat realiseer je eenvoudig door de binnentemperatuur buiten gebruikstijd in te stellen op 10°C of lager. ’s Ochtends gaat de verwarming even aan, maar meer dan 18°C is, in combinatie met de straling van de radiatoren, ’s ochtends niet nodig (voor ons).
De mechanische ventilatie zuigt alleen warmte ons huis uit, als dat (volgens weekprogramma gebruikelijk) noodzakelijk is: als we vocht produceren en als we meer CO2 uitademen dan via infiltratie wordt afgevoerd: Denk aan douchen, koken en als we met z’n allen in de woonkamer aanwezig zijn.
Bij ons zijn de rolluiken omhoog als er een winterzonnetje schijnt: alle warmtetoetreding in de winter is van harte welkom (en regelmatig hoger dan het warmteverlies via het HR++glas). Op hele koude en grijze dagen rolluiken juist omlaag, als extra isolatielaagje, want HR++ glas lijkt heel geweldig, maar een U-waarde van 1, is gelijk aan een Rc-waarde van 1. En dat is ‘niet echt hoogwaardige isolatie’.
De laatste cv-ketelvervanging hebben we gekozen voor een uitgebreide cv-regeling, waarmee zelfs ingesteld kan worden wanneer het warmtewisselaartje warm is, zodat er nog sneller warm tapwater beschikbaar is en wanneer het warmtewisselaartje koud moet zijn (tenzij er toch warm water gevraagd wordt). De cv-watertemperatuur van onze HR-ketel is gemaximeerd op 60°C, zodat hij altijd met Hoog Rendement brandt (als hij brandt). Alleen in de week dat we afgelopen winter konden schaatsen was 60°C net niet warm genoeg.
Op het goede moment de goede dingen blijven doen
Ik wil stapje voor stapje mijn woning uit 1980 steeds verder verbeteren, zodat mijn warmtevraag (nu 600 m3 gas per jaar incl tapwater en koken) nog verder omlaag gaat en we met een warmtepomp af kunnen.
Vloerisolatie volgt dus nog en het enkel glas in één slaapkamer moet worden vervangen door beter: meteen maar triple, dan is dat meteen klaar. De begane grond heeft nog normaal dubbel glas. Dat kan dus ook nog beter, maar kan nu nog even mee. Triple glas isoleert enerzijds beter, maar geeft ook een hoger comfort, doordat de binnenzijde een hogere oppervlakte temperatuur heeft dan normaal dubbel glas. Hierdoor wordt koudestraling nog weer minder.
Met onderhoud van het gas af
Door telkens bij een uitgave aan periodiek onderhoud niet te beknibbelen op de kwaliteit gaat de kwaliteit van onze 40-jarig woning stap voor stap omhoog en onze warmtebehoefte stapje voor stapje nog verder omlaag. En als de warmtebehoefte verder daalt, daalt ook de benodigde cv-watertemperatuur. En als de benodigde cv-watertemperatuur daalt, dan komt de warmtepomp steeds een beetje dichter in beeld.
Eindelijk een warmtepomp
En als wij (na bovenstaand onderhoud eindelijk) zover zijn: dan gaan we eens kijken welke warmtepomp optie het best geschikt is: buitenlucht-water; warmtepomp in combinatie met een zonnecollector (misschien is combinatie van PV en Thermisch in één paneel dan zowel financieel als technisch interessant). Of zullen we toch een bron in de tuin laten boren? Dat gaan we tegen die tijd uitzoeken.
En wanneer dat zal zijn? Wellicht pas als onze cv-ketel aan vervanging toe is. Maar wat mij betreft: voordat Gemeente Delft stadsverwarming gaat aanleggen. Ik investeer liever in maatregelen die lagere maandlasten opleveren.
Een paar sommetjes
Nogmaals ons huidige jaarverbruik: 600 m3 gas per jaar (min 50 m3 voor koken) komt overeen met ca 5.300 kWh warmte. Als een warmtepomp dat met een jaargemiddeld rendement (SCOP) van 4,5 kan opwekken, kost me dat 1.200 kWh. Als we onze warmtevraag nog kunnen verlagen naar 400 m3 gas per jaar, dan daalt het elektraverbruik van de warmtepomp onder 900 kWh per jaar.
En wat vermogen betreft: als we hartje winter verwarming aan hebben en gelijktijdig douchen verbruiken we nu (huidige kwaliteit van de woning) maximaal en incidenteel 1 m3 gas per uur. Dat staat gelijk aan ca 10 kW. Als we het opwekken van warm tapwater spreiden en ook het huis iets rustiger laten opwarmen, dan valt dat vermogen te halveren.
En oja: voordat we zover zijn hebben we ook het huis al verder geïsoleerd en zouden we ook wel eens een douche warmte terugwinning hebben geplaatst. Dan is mijn verwachting dat we altijd onder 5 kW warmtevraag zullen blijven. Bij een COP (hartje winter) van 3 (wie heeft voor mij de glazen bol welke COP er over een aantal jaar mogelijk is?) verbruikt onze warmtepomp dan 1,5 kW elektriciteit. Hetzelfde vermogen als wat we nu met zes zonnepanelen terugleveren aan het net.
Van gas los: koken
En tja… met wat pijn in mijn hart… dan moet ter zijner tijd de kookplaat met wokbrander (5 pitten die op jaarbasis ca 50 m3 gas verstoken) misschien ook maar de deur uit… Een inductiekookplaat kookt prima; dat is het probleem niet. Die 50 m3 per jaar zetten weinig zoden aan de dijk. De besparing op vastrecht zal voor ons de wel eens de aanleiding kunnen zijn om het gasfornuis te vervangen door een moderner exemplaar.
En u?
Met dit artikel hoop ik u op weg te helpen om eveneens de weg van energiebesparing in te slaan. Want realiseer u: alle energie die niet wordt verbruikt hoeft niet te worden opgewekt, niet te worden getransporteerd en niet te worden opgeslagen. Als u eerst de energieverbruik drastisch verminderd, worden vervolginvesteringen ook goedkoper. Zowel thuis, als op uw werk.
Meijer Energie- & Milieumanagement helpt bedrijven, non-profit organisaties en overheden en VvE’s bij het kiezen van de juiste oplossingen.